تالار گفتگو ستاره‌شناسان

اسطرلاب

اسطرلاب از ابزارهای قدیم ستاره شناسی و طالع‌بینی است. اسطرلاب وسیله بسیار کارآمدی در ستاره شناسی رصدی بوده و اکنون بیشتر برای کاربردهای آموزشی بکار می‌رود.
این ابزار برای سنجش ارتفاع‌، سمت‌، بعد و میل خورشید و ستارگان‌، تعیین وقت‌ در ساعات روز و شب‌، قبله‌ و زمان طلوع و غروب‌ آفتاب و بسیاری کاربردهای دیگر بکار می‌رفته‌است.

نام

نام آن را مشتق از کلمه یونانی استرلابوس نوشته‌اند و برخی در معنی آن به غلط «ترازوی ستارگان» را ذکر کرده‌اند. حمزه اصفهانی واژه «اسطرلاب» را معرب ترکیب فارسی «ستاره‌یاب» می‌داند.



تاریخ

بسیاری از منابع تاریخی اختراع اسطرلاب را به هیپارخوس نسبت می‌دهند اما به نظر می‌رسد ایزارهای مشابه با توانایی‌های مختلف در بین ستاره‌شناسان آشور و بابل رایج بوده و نمونه‌های یونانی نتیجه تکمیل این ابزارها بوده‌است. از اسطرلاب‌های یونانی نمونه‌ای در دست نیست.

از قرن نهم میلادی تا قرن نوزدهم اسطرلاب‌های بسیاری در ایران و دیگر کشورهای جهان اسلام ساخته شد. به گفته‌ای نخستین سازنده اسطرلاب در میان مسلمانان محمد فزاری پسر ابراهیم فزاری بوده‌است.تاچندی پیش احتمال می رفت که کهن‌ترین اسطرلابی که تاکنون باقی مانده‌، در ۳۷۴ق‌/۹۸۴م به دست دو برادر اصفهانی به نامهای احمد و محمد بن ابراهیم در اصفهان ساخته شده باشد‌. اما ظاهرا کهن ترین نمونه شناخته شده که نام سازنده و تاریخ ساخت برآن حک شده است اسطرلابی است که به گواهی کتیبه کوفی پشت کرسی آن به دست " بسطلس" نامی در تاریخ 315 هجری قمری ساخته شده است.

اجزای اسطرلاب

* حلقه‌
* عروه‌
* کرسی
* اُم
* حجره
* صفایح
* عنکبوتیه
* عِضاده
* محور
* فرس یا اسبک

کاربردهای اسطرلاب

* نمایش آسمان در لحظه دلخواه
* محاسبه زمان طلوع و غروب اجرام آسمانی در زمان دلخواه
* اندازی گیری فواصل و ارتفاعات با روشهای هندسی و مثلثاتی
* محاسبه مکان اجرام آسمانی در آسمان
* تعیین زمان از طریق مشاهده اجرام آسمانی

منبع : ویکی پدیا

جالب بود ممنون استفاده کردیم