10-15-2009, 05:09 PM
حمله به زمين از تخيل تا واقعيت
جام جم آنلاين: هفته گذشته سالگرد تولد اچ جي ولز بود. چهره برجسته ادبيات علمي تخيلي كه توانست ايده‌هاي پيشگامانه‌اي را در داستان‌هاي خود مطرح و راه جديدي پيش روي آينده‌نگران باز كند. شايد معروف‌ترين آثار اچ جي ولز را بتوان ماشين زمان و جنگ دنياها دانست. جنگ دنياها داستاني از مقابله زمينيان با ساكنان مريخ بود.
روايتي كه بارها مورد اقتباس قرار گرفت و زماني كه ولز ديگري اورسون ولز در نمايش راديويي خود اين نمايشنامه را اجرا كرد، موجي از وحشت نيويورك را فرا گرفت.آخرين اقتباس از اين اثر را استيون اسپيلبرگ در فيلمي به همين نام به نمايش گذاشت و روايت مدرن تري از همان داستان را بر پرده‌هاي سينماها نشاند.
سوالي كه اين داستان و انبوه داستان‌هاي ديگر علمي و تخيلي مطرح مي‌كنند و البته دامنه بحثشان به فراتر از اجتماعات آينده‌نگران نيز مي‌رسد و دانشمندان نيز به طور جدي درباره آن به تفكر مي‌پردازند، اين است كه اگر روزي تماسي ميان ما و ديگر موجودات فضايي هوشمند كه احتمالا درگوشه‌اي از كيهان زندگي مي‌كنند برقرار شود، اين برخورد چه ظاهري خواهد داشت؟آيا ما با فاجعه‌اي حاصل از برخورد 2 تمدن زميني و فضايي مواجه خواهيم شد و نبردي كيهاني در خواهد گرفت يا آنها همچون فرشتگان حامي صلح، اشتباهات تاريخي ما را به ما يادآور شده و نقش معلمي دلسوز را ايفا مي‌كنند؟
ايده وجود موجودات هوشمند فرا زميني ايده جديدي نيست و شايد بر خلاف تصور اوليه، يكي از قديمي‌ترين و كهن‌ترين ايده‌هايي باشد كه ذهن بشر با آن درگير بوده است.
در سال‌هاي اخير، سرعت گرفتن روند رشد فناوري‌هاي نوين و ازجمله فناوري‌هاي ارتباطي در كنار فناوري فضايي باعث شد تا مردم بار ديگر متوجه آسمان بالاي سر خود شوند و بار ديگر و به طور جدي‌تري اين پرسش را مطرح كنند كه آيا آنجا افراد هوشمندي وجود دارند؟ و البته اين بار به دنبال پرسش‌‌هاي علمي‌تري براي اين پرسش قديمي خود مي‌گشتند. دانشمندان اگرچه تاييد مي‌كنند كه تا كنون حتي نشانه‌اي از وجود يك تك سلولي زنده در بيرون زمين نيافته‌اند، اما زماني كه كار به بحث احتمالات مي‌رسد، تاييد مي‌كنند كه از لحاظ نظري شانس به وجود آمدن حيات تكامل يافته و هوشمند و داراي تكنولوژي كه به برقراري ارتباط با ما هم علاقه‌مند باشد، چندان كم نيست.
فرانك ديراك يكي از ستاره شناساني بود كه سعي كرد براي اين مساله رابطه‌اي آماري به دست آورد و نتيجه كارش فرمول ديراك بود. اين فرمول با ضرب ميزان احتمال‌هاي موجود براي شكل گيري هر مرحله از حيات در تعداد ستاره‌ها و سياره‌هايي كه در عالم وجود دارند، سعي در رسيدن به تخميني از تعداد تمدن‌هاي احتمالي دارد.
![[عکس: 100918506167.jpg]](http://www.jamejamonline.ir/Media/images/1388/07/05/100918506167.jpg)
شايد جنگ دنياها در شرايطي متفاوت اتفاق بيفتد و ما در آخرين مرحله از اكتشافاتمان به جنگ با موجودات فضايي ناشناخته‌اي برويم كه خودمان آنها را به سياره‌مان دعوت كرده‌ايم
اعتقاد به اين‌كه در گوشه‌اي از كيهان ممكن است حيات شكل گرفته و رشد يافته و به مرحله فناوري رسيده باشند، آنچنان قوي است كه زماني كه فضاپيماي ويجر براي سفر طولاني خود آماده مي‌شد تا پس ازعبور از كنار سيارات منظومه شمسي از آن خارج شده و به سفري بي‌پايان در فضاي ميان سياره‌ها دست بزند،لوحي طلايي شامل اطلاعات منشا اين فضاپيما روي آن نصب شد تا اگر زماني اين فضاپيما از سوي موجودات هوشمند فرازميني پيدا شد، آنها بتوانند منشا اين فضاپيما را تشخيص دهند. در ادامه چنين پروژه‌اي بود كه طرح عظيم ( SETIجستجوي موجودات هوشمند فرازميني) آغاز شد و گروهي از دانشمندان، شروع به گوش كردن به كيهان با كمك قوي‌ترين راديو تلسكوپ‌هاي زميني كردند تا شايد نويز‌هاي ناشي از فناوري‌هاي همسايه‌هاي كيهاني‌مان را بشنوند. حتي در اقدامي جسورانه‌تر و بحث‌برانگيزتر، امواجي حاوي پيام‌هايي كه به زبان رياضي ترجمه شده بود را در چندين نوبت به سوي چند خوشه ستاره‌اي و ديگر نقاطي كه احتمال وجود سياراتي با شرايط مناسب شكل دهي حيات بيشتر بود، ارسال كردند اما همه اين تلاش‌ها براي پيدا كردن حيات، سوال راز مانندي پشت سر داشتند. اگر اين موجودات پيدا شوند برخورد آنها با ما چگونه خواهد بود؟ آيا جنگ دنياها شكل خواهد گرفت يا گفتگويي كيهاني؟ بسياري معتقدند اگر زماني چنين تماسي اتفاق بيفتد و اگر اين موجودات پيشرفته فضايي باشند كه ما را پيدا كنند با توجه به برتري احتمالي فناوري‌هاي آنها نسبت به ما اين برخورد صلح طلبانه خواهد بود. اين گروه معتقدند پيدا كردن ما از سوي آنها شايد بيش از پيدا كردن آنها براي ما معني دار و مهم باشد و به همين دليل، آنها سعي خواهند كرد به ما كمك كنند تا مراحل رشد و تكامل دانش را سريع‌تر طي كنيم و نبايد در برابر برخورد احتمالي آنها نگران باشيم. آنها چون پيشرفته‌تر هستند، خردمندتر شده‌اند و آسيبي به ما نخواهند رساند يا دست به استعمار ما نخواهند زد.
از سوي ديگر، گروهي از مخالفان اين نظر وجود دارند كه مي‌گويند ما بايد در برابر هيجان ناشي از علاقه براي ارتباط با بيگانگان خويشتن‌دار باشيم. آنها بيان مي‌كنند اگر زماني اين تماس اتفاق بيفتد، احتمال آن كه برخورد مسالمت‌جويانه باشد، بسيار اندك خواهد بود. آنها در مقابل اين ادعا كه در اثر رشد و پيشرفت‌هاي علمي و تمدني آنها حتما خردمندانه‌تر با دنياي اطراف خود رابطه برقرار مي‌كنند، به جامعه زمين اشاره مي‌كنند.
آنها تاريخ را شاهد بر اين ادعا مي‌آورند كه اگرچه پيشرفت‌هاي تمدني باعث شده افراد خردمندتري روي زمين به وجود آورند اما تجربه تاريخي مي‌گويد اين خردمندان نبودند كه فرمان آتش جنگ و تجاوز را در اختيار داشته‌اند. آنها جنگ‌هاي اوليه را كه با شمشير و نيزه و به شكل رو در رو صورت مي‌گرفت و فقط سربازان در مقابل هم صف آرايي مي‌كردند با جنگ‌هاي امروز كه در كسري از ثانيه ميليون‌ها انسان بي‌گناه با انفجار يك بمب از بين مي‌روند مقايسه مي‌كنند و مي‌گويند حداقل در مورد نژاد انسان مدرن‌تر شدن باعث خطرناك‌تر شدن نژاد ما شده است. آنها حتي توصيه مي‌كنند تا زماني كه از ماهيت چنين تمدن‌هايي اطلاع نداريم نبايد براي آنها پيام‌هاي بي‌محابايي بفرستيم كه باعث شود در معرض توجه احتمالي آنها قرار گيريم.
با وجود اين بحث‌هاي نظري،در دوره ما شانس ملاقات با موجودات هوشمند فرازميني بسيار اندك است، حتي شانس يافتن چنين موجوداتي به اندازه‌اي پايين است كه در دوره فعلي حيات بشر مي‌توان آن را غير ممكن دانست و شايد هيچ‌گاه جنگ دنيا هم اتفاق نيفتد اما بشر ممكن است به گونه ديگري از سوي حيات فضايي تهديد شود.
يكي از ماموريت‌هاي مهمي كه در دستور كار ناسا قرار دارد انتقال نمونه‌هايي از خاك مريخ به زمين است. مريخ از نظر سياره شناسي در وضعيتي قرار دارد كه برخي محققان حدس مي‌زنند ممكن است هنوز در اين سياره نمونه‌اي از موجودات تك سلولي زنده وجود داشته باشند. برخي از مهندسان اين طرح ناسا كه تا پايان دهه جاري ميلادي آغاز خواهد شد، نگرانند اين باكتري‌هاي احتمالي خاك مريخ كه در نمونه سنگ‌ها وجود دارد، هنگام بازگشت به زمين و به دليل رويدادي غير منتظره، مثلا انفجار كپسول حاوي آن در جو در فضاي زمين پراكنده شوند. اگر چنين اتفاقي بيفتد و اين باكتري‌هاي فرضي باعث ايجاد نوعي بيماري در بين انسان‌ها شوند، بايد مطمئن بود كه بدن ما در برابر آن بسيار آسيب‌پذير خواهد بود چرا كه هيچ آشنايي با نمونه آن ندارد و هيچ برنامه‌اي براي حفاظت از خود در برابر آن نخواهد داشت. به اين ترتيب شايد جنگ دنياها در شرايطي متفاوت اتفاق بيفتد و ما در آخرين مرحله از اكتشافاتمان به جنگ با موجودات فضايي ناشناخته‌اي برويم كه خودمان آنها را به سياره‌مان دعوت كرده‌ايم.
پوريا ناظمي
جام جم آنلاين: هفته گذشته سالگرد تولد اچ جي ولز بود. چهره برجسته ادبيات علمي تخيلي كه توانست ايده‌هاي پيشگامانه‌اي را در داستان‌هاي خود مطرح و راه جديدي پيش روي آينده‌نگران باز كند. شايد معروف‌ترين آثار اچ جي ولز را بتوان ماشين زمان و جنگ دنياها دانست. جنگ دنياها داستاني از مقابله زمينيان با ساكنان مريخ بود.
روايتي كه بارها مورد اقتباس قرار گرفت و زماني كه ولز ديگري اورسون ولز در نمايش راديويي خود اين نمايشنامه را اجرا كرد، موجي از وحشت نيويورك را فرا گرفت.آخرين اقتباس از اين اثر را استيون اسپيلبرگ در فيلمي به همين نام به نمايش گذاشت و روايت مدرن تري از همان داستان را بر پرده‌هاي سينماها نشاند.
سوالي كه اين داستان و انبوه داستان‌هاي ديگر علمي و تخيلي مطرح مي‌كنند و البته دامنه بحثشان به فراتر از اجتماعات آينده‌نگران نيز مي‌رسد و دانشمندان نيز به طور جدي درباره آن به تفكر مي‌پردازند، اين است كه اگر روزي تماسي ميان ما و ديگر موجودات فضايي هوشمند كه احتمالا درگوشه‌اي از كيهان زندگي مي‌كنند برقرار شود، اين برخورد چه ظاهري خواهد داشت؟آيا ما با فاجعه‌اي حاصل از برخورد 2 تمدن زميني و فضايي مواجه خواهيم شد و نبردي كيهاني در خواهد گرفت يا آنها همچون فرشتگان حامي صلح، اشتباهات تاريخي ما را به ما يادآور شده و نقش معلمي دلسوز را ايفا مي‌كنند؟
ايده وجود موجودات هوشمند فرا زميني ايده جديدي نيست و شايد بر خلاف تصور اوليه، يكي از قديمي‌ترين و كهن‌ترين ايده‌هايي باشد كه ذهن بشر با آن درگير بوده است.
در سال‌هاي اخير، سرعت گرفتن روند رشد فناوري‌هاي نوين و ازجمله فناوري‌هاي ارتباطي در كنار فناوري فضايي باعث شد تا مردم بار ديگر متوجه آسمان بالاي سر خود شوند و بار ديگر و به طور جدي‌تري اين پرسش را مطرح كنند كه آيا آنجا افراد هوشمندي وجود دارند؟ و البته اين بار به دنبال پرسش‌‌هاي علمي‌تري براي اين پرسش قديمي خود مي‌گشتند. دانشمندان اگرچه تاييد مي‌كنند كه تا كنون حتي نشانه‌اي از وجود يك تك سلولي زنده در بيرون زمين نيافته‌اند، اما زماني كه كار به بحث احتمالات مي‌رسد، تاييد مي‌كنند كه از لحاظ نظري شانس به وجود آمدن حيات تكامل يافته و هوشمند و داراي تكنولوژي كه به برقراري ارتباط با ما هم علاقه‌مند باشد، چندان كم نيست.
فرانك ديراك يكي از ستاره شناساني بود كه سعي كرد براي اين مساله رابطه‌اي آماري به دست آورد و نتيجه كارش فرمول ديراك بود. اين فرمول با ضرب ميزان احتمال‌هاي موجود براي شكل گيري هر مرحله از حيات در تعداد ستاره‌ها و سياره‌هايي كه در عالم وجود دارند، سعي در رسيدن به تخميني از تعداد تمدن‌هاي احتمالي دارد.
شايد جنگ دنياها در شرايطي متفاوت اتفاق بيفتد و ما در آخرين مرحله از اكتشافاتمان به جنگ با موجودات فضايي ناشناخته‌اي برويم كه خودمان آنها را به سياره‌مان دعوت كرده‌ايم
اعتقاد به اين‌كه در گوشه‌اي از كيهان ممكن است حيات شكل گرفته و رشد يافته و به مرحله فناوري رسيده باشند، آنچنان قوي است كه زماني كه فضاپيماي ويجر براي سفر طولاني خود آماده مي‌شد تا پس ازعبور از كنار سيارات منظومه شمسي از آن خارج شده و به سفري بي‌پايان در فضاي ميان سياره‌ها دست بزند،لوحي طلايي شامل اطلاعات منشا اين فضاپيما روي آن نصب شد تا اگر زماني اين فضاپيما از سوي موجودات هوشمند فرازميني پيدا شد، آنها بتوانند منشا اين فضاپيما را تشخيص دهند. در ادامه چنين پروژه‌اي بود كه طرح عظيم ( SETIجستجوي موجودات هوشمند فرازميني) آغاز شد و گروهي از دانشمندان، شروع به گوش كردن به كيهان با كمك قوي‌ترين راديو تلسكوپ‌هاي زميني كردند تا شايد نويز‌هاي ناشي از فناوري‌هاي همسايه‌هاي كيهاني‌مان را بشنوند. حتي در اقدامي جسورانه‌تر و بحث‌برانگيزتر، امواجي حاوي پيام‌هايي كه به زبان رياضي ترجمه شده بود را در چندين نوبت به سوي چند خوشه ستاره‌اي و ديگر نقاطي كه احتمال وجود سياراتي با شرايط مناسب شكل دهي حيات بيشتر بود، ارسال كردند اما همه اين تلاش‌ها براي پيدا كردن حيات، سوال راز مانندي پشت سر داشتند. اگر اين موجودات پيدا شوند برخورد آنها با ما چگونه خواهد بود؟ آيا جنگ دنياها شكل خواهد گرفت يا گفتگويي كيهاني؟ بسياري معتقدند اگر زماني چنين تماسي اتفاق بيفتد و اگر اين موجودات پيشرفته فضايي باشند كه ما را پيدا كنند با توجه به برتري احتمالي فناوري‌هاي آنها نسبت به ما اين برخورد صلح طلبانه خواهد بود. اين گروه معتقدند پيدا كردن ما از سوي آنها شايد بيش از پيدا كردن آنها براي ما معني دار و مهم باشد و به همين دليل، آنها سعي خواهند كرد به ما كمك كنند تا مراحل رشد و تكامل دانش را سريع‌تر طي كنيم و نبايد در برابر برخورد احتمالي آنها نگران باشيم. آنها چون پيشرفته‌تر هستند، خردمندتر شده‌اند و آسيبي به ما نخواهند رساند يا دست به استعمار ما نخواهند زد.
از سوي ديگر، گروهي از مخالفان اين نظر وجود دارند كه مي‌گويند ما بايد در برابر هيجان ناشي از علاقه براي ارتباط با بيگانگان خويشتن‌دار باشيم. آنها بيان مي‌كنند اگر زماني اين تماس اتفاق بيفتد، احتمال آن كه برخورد مسالمت‌جويانه باشد، بسيار اندك خواهد بود. آنها در مقابل اين ادعا كه در اثر رشد و پيشرفت‌هاي علمي و تمدني آنها حتما خردمندانه‌تر با دنياي اطراف خود رابطه برقرار مي‌كنند، به جامعه زمين اشاره مي‌كنند.
آنها تاريخ را شاهد بر اين ادعا مي‌آورند كه اگرچه پيشرفت‌هاي تمدني باعث شده افراد خردمندتري روي زمين به وجود آورند اما تجربه تاريخي مي‌گويد اين خردمندان نبودند كه فرمان آتش جنگ و تجاوز را در اختيار داشته‌اند. آنها جنگ‌هاي اوليه را كه با شمشير و نيزه و به شكل رو در رو صورت مي‌گرفت و فقط سربازان در مقابل هم صف آرايي مي‌كردند با جنگ‌هاي امروز كه در كسري از ثانيه ميليون‌ها انسان بي‌گناه با انفجار يك بمب از بين مي‌روند مقايسه مي‌كنند و مي‌گويند حداقل در مورد نژاد انسان مدرن‌تر شدن باعث خطرناك‌تر شدن نژاد ما شده است. آنها حتي توصيه مي‌كنند تا زماني كه از ماهيت چنين تمدن‌هايي اطلاع نداريم نبايد براي آنها پيام‌هاي بي‌محابايي بفرستيم كه باعث شود در معرض توجه احتمالي آنها قرار گيريم.
با وجود اين بحث‌هاي نظري،در دوره ما شانس ملاقات با موجودات هوشمند فرازميني بسيار اندك است، حتي شانس يافتن چنين موجوداتي به اندازه‌اي پايين است كه در دوره فعلي حيات بشر مي‌توان آن را غير ممكن دانست و شايد هيچ‌گاه جنگ دنيا هم اتفاق نيفتد اما بشر ممكن است به گونه ديگري از سوي حيات فضايي تهديد شود.
يكي از ماموريت‌هاي مهمي كه در دستور كار ناسا قرار دارد انتقال نمونه‌هايي از خاك مريخ به زمين است. مريخ از نظر سياره شناسي در وضعيتي قرار دارد كه برخي محققان حدس مي‌زنند ممكن است هنوز در اين سياره نمونه‌اي از موجودات تك سلولي زنده وجود داشته باشند. برخي از مهندسان اين طرح ناسا كه تا پايان دهه جاري ميلادي آغاز خواهد شد، نگرانند اين باكتري‌هاي احتمالي خاك مريخ كه در نمونه سنگ‌ها وجود دارد، هنگام بازگشت به زمين و به دليل رويدادي غير منتظره، مثلا انفجار كپسول حاوي آن در جو در فضاي زمين پراكنده شوند. اگر چنين اتفاقي بيفتد و اين باكتري‌هاي فرضي باعث ايجاد نوعي بيماري در بين انسان‌ها شوند، بايد مطمئن بود كه بدن ما در برابر آن بسيار آسيب‌پذير خواهد بود چرا كه هيچ آشنايي با نمونه آن ندارد و هيچ برنامه‌اي براي حفاظت از خود در برابر آن نخواهد داشت. به اين ترتيب شايد جنگ دنياها در شرايطي متفاوت اتفاق بيفتد و ما در آخرين مرحله از اكتشافاتمان به جنگ با موجودات فضايي ناشناخته‌اي برويم كه خودمان آنها را به سياره‌مان دعوت كرده‌ايم.
پوريا ناظمي