بی کراکس
می موسا، ستاره بتا چلیپا mimosa, beta crucis, Becrux
ستاره بتا چلیپا یا بتا کراکس((crux ستاره ای غول باقدر 25/1 از رده طیفی B0.5 از گونه ستاره های متغییر بتا قیفاووسی بادوره تغییرات2/0 روزه ودامنه تغییرات کمتر از یک دهم قدر.این ستاره در فاصله 353 سال نوری قرار دارد.

ستاره ای از رده طیفیA5 از ستارگان رشته اصلی باقدر 9/3 که در فاصله 62 سال نوری قرار دارد.این ستاره دارای یک قرص پیش سیاره است که از زمین به صورت لبه ای دیده می شود.عکسهای بدست آمده از تلسکوپ فضایی هابل و بعضی تلسکوپهای بزرگ زمینی, این پیش سیاره را نشان می دهند.قطر این قرص درحدود 400 واحد نجومی یعنی 4 برابر منظومه شمسی است.این قرص ازغبار و گاز هیدروژن تشکیل شده است..مطالعات طیفی ومدل سازی های کامپیوتری نشان می دهند که تعدادی اجرام جامد که احتمالا" سیاره هستند درون این قرص وجود دارند.

پدیده ای که در آن یک جسم آسمانی توسط جسم دیگر پوشیده می شود به بیان دیگر زمانیکه یک جسم دور توسط یک جسم نزدیکتر مخفی شود البته لازم نیست تمام آن توسط جسم نزدیکتر مخفی شود.یک مثال روشن پدیده خورشیدگرفتگی است که در آن قرص خورشید توسط قرص ماه پوشیده می شود.این کلمه در مورد بسیاری از اجرام سماوی کاربرد دارد ولی بیشتر درباره رصد اختفاء نور ستارگان( آنهایی که در محدوده دایرﺓ البروج هستند)توسط قرص ماه مورد استفاده می باشد.جالب ترین اختفاها زمانی است که لبه شرقی ماه قبل از اینکه ماه کامل باشد روی جسمی را می پوشاند(IMMERSION) .در این حالت این لبه ماه تاریک است ومشاهده پدیده اختفاء در حالیکه نور ضعیف بازتابی از سطح زمین ماه را مقداری روشن کرده باشد بسیار دیدنی وخاطره برانگیز است.از آنجاییکه ماه جو ندارد زمان اختفاء ,ستاره ناگهان ناپدید می شود. این را هم در نظر داشته باشید که ستاره نیز بدلیل دوری مانند یک نقطه می باشد.

بعد از ماه کامل نیز اگر این پدیده رخ دهد آشکارشدن دوباره جسم سماوی EMERSION) ) براحتی قابل مشاهده است.همانند پدیده اختفاء یک مشاهده موفق به داشتن زمان دقیق حادثه وزاویه مکان آشکار شدن دوباره جسم بستگی دارد.مانند زمان های گذشته هنوز مشاهده این پدیده دارای ارزش علمی است چراکه با داشتن مکان دقیق رصد کننده وثبت زمان دقیق پدیده می توان به بررسی حرکات مداری ماه پرداخت.

بکمک دستگاههای نورسنجی بسیار سریع هنگام اختفاءستارگان توسط قرص ماه می توان به وجود ستاره همدم بسیار نزدیک در صورتی که وجود داشته باشد پی برد.همچنین می توان به محاسبه قطر ستاره های نزدیک پرداخت.طی یکسال ماه می تواند قرص حدود 4000 ستاره در قدرت دید تلسکوپهای آماتوری را بپوشاند.نقشه های ستاره ای مناسب وامکانات محاسبه در پیش بینی این پدیده بسیار مهم است.نتایج گزارشها را می توان به مرکز بین المللی اختفاءهای ماه در ژاپن ارسال نمود.این اطلاعات توسط ستاره شناسان حرفه ای استفاده می شوند.

ستارگان تنها اجرامی نیستند که توسط ماه پوشیده می شوندبلکه این پدیده درمورد یک سیارک یا سیاره نیز می تواند رخ دهد.از آنجاییکه قرص سیارات نسبت به ستارگان بسیار زیاد است هنگام اختفاء نور سیارات بتدریج وطی چند ثانیه کم می شود.سیارات ناهید, مریخ ,مشتری زحل و اورانوس بدلیل نورانی بودن در حالیکه در کنار لبه روشن ماه باشند نیز قابل توجه هستند .اختفائ سیارات توسط ماه گرچه نادرتر است دارای ارزش علمی کمتری نسبت به اختفائ ستارگان است وفقط بدلیل جالب بودن در تلسکوپهای کوچک به آنها توجه می شود.زمانیکه قرص ماه بطور مماس از روی یک ستاره عبور می کند گروههای مختلف در مکانهای از پیش تعیین شده قرار می گیرند وبه عکاسی از لبه ماه می پردازند بکمک ای کار می توان به جزییات سطحی لبه ماه پی برد.

در حوادث بسیار کمیاب امکان اختفائ ستارگان توسط سیارات نیز وجود دارد وبررسی تغییرات نوری آن هنگام عبور به جزییات ارزشمندی در مورد لایه های جوی سیاره منجر می شود.در سوم ژولای سال 1989 زحل وحلقه هایش از روی ستاره 28 قوسی عبور کردند. در شب بعد مردم اروپا شاهد عبور قمر زحل, تیتان از روی آن بودندونشانه هایی از جو این قمر مشاهده شد.حلقه های اورانوس نیز طی یک اختفا یعنی عبور از روی ستاره SAO 158687 در سال 1977 کشف شدند.

در صورتیکه صفحه مداری اقمار گالیله ای مشتری مناسب باشند می توان شاهد اختفائ این اقمار توسط قرص مشتری بود .هنگایکه اقمار از جلو سیاره نیز عبور می کنند این پدیده رخ می دهد.

اختفائ ستارگان توسط سیارکها نیزگرچه بسیار نادر است ولی شدنی است وبه کسب اطلاعاتی بسیار ارزشمند منجر می شود .در حالت عادی طی اختفاءسیارک میتواند سایه ای هم اندازه قطرش ایجاد کند تا مانع مشاهده شدن ستاره شود.این پدیده تاکنون منجر به کشف چند سیارک دوتایی مانند سیارک 6 Hebe شده است..باکمک رسم منحنی نوری سیارک می توان به چنین مواردی پی برد

نزدیک ترین ستاره به خورشید بعد از ستاره های سه گانه آلفا قنطورسی. در صورت فلکی حوا یا مارافسای قراردارد.فاصله آن 9/5 سال نوری و قدر آن 54/9 می باشد.کوتوله ای قرمز است از رده طیفی M5 با درخشندگی تنها 05/0 در صد درخشندگی خورشید.در سال 1916 توسط امرسان بارنارد کشف شده ودارای بیشترین حرکت سالیانه به مقدار 4/10 ثانیه قوسی در میان ستارگان می با شد.طی دو قرن می تواند به اندازه قطر ماه در آسمان جابجا شود.در سال 1960 مقداری حرکات نامنظم برای آن گزارش شده که براساس آن احتمال وجود دو سیاره را مطرح کرده بودند که البته چنین چیزی تا کنون اثبات نشده است .این تغییرات احتمالا" ناشی از خطای ابزاری بوده است.جرم وقطر این ستاره در حدود ۲۰ درصد خورشید است.درحال حاضر این ستاره با سرعت ۱۴۰کیلومتر در ثانیه به خورشید نزدیک می شود.سن آن در حدود ده میلیاردسال ودمای آن در حدود ۳۰۰۰ درجه کلوین است.نور این ستاره گهگاهی تغییراتی از خود نشان می دهد.
این ستاره را امرسان بارنارد کشف کرده است.

ستاره میرا یا اومیکرون قیطس که سرگروه دسته بزرگی از ستاره های متغییر بانام متغییر نوع میرایی هم می باشد یک غول سرخ بوده و اولین ستاره متغییری به حساب میآید که دوره ای بودن تغییرات نوری با دوره طولانی مدت آن مشخص شده است.اولین بار دیوید فابریسیوس در سال 1569 متوجه آن شد وآن را در نقشه های موجود نیافت.چند ماه بعد این ستاره ناپدید شد تا اینکه دوباره در فوریه 1609 قابل مشاهده شد.ژوهان بایر آنرا با نام اومیکرون(یکی از حروف یونانی)معرفی کرد.در سال 1642 نیز ژوهانس هولیوس آنرا میرا به معنای عجیب نامید.در سال 1660 مشخص شد که مدت زمان تغییرات نوری آن در حدود 11 ماه (یا به طور متوسط 331.96 روز) است که امکان دارد سی روز کمتر یا بیشتر بشود.نور این ستاره طی این زمان بطور متوسط بین قدر 2 تا 9.9 تغییر میکند که البته در درخشنده ترین حالت قدرهای 1.7 تا 4.9 و درتاریکترین حالت قدرهای 8.6 تا11.1 برای آن گزارش شده است.اندازه ودما ودر نتیجه رنگ این ستاره طی هر دوره بطور تناوبی تغییر میکند. رده طیفی این ستاره نیز بین M5e تا M9e تغییر میکند که از ویژگی های یک ستاره سرد است.خطوط قوی اکسید تیتانیوم و فلزات خنثی در میان طیف آن مشاهده میشود.این ستاره در تاریکترین حالت بسیار بزرگ وسرد وبا قطر حدود 400 برابر خورشید میشود.رابرت آیتکن در سال 1923 کشف کرد که دارای یک همدم میباشد این ستاره هم متغییر بوده وقدر آن نیز بین 9.5 تا 12 تغییر میکند وفاصله آن با میرا کمتر از یک ثانیه قوسی است این ستاره احتمالا کوتوله ای سفید است که با جذب گازهای فرار کننده از میرا دارای یک قرص بر افزایشی شده است.جرم ستاره همدم در حدود دو برابر جرم میرا است.این ستاره با تلسکوپهای قوی ودر حالت کم نورترین وضعیت میرا قابل مشاهده است.

ستاره معروف میرا سر دسته گروه بزرگی از متغییرها با نام گونه میرا میباشد.دوره زمانی تغییرات آنها بین یکصد تا هزار روز وتفاوت قدر آنها در روشنترین وتاریکترین حالت بین 2.5 تا 11 است.تاکنون 6000 ستاره از گونه میرا شناسایی شده است که در اوایل کشف بسیاری از آنها به اشتباه به عنوان نواختر یا ستاره نو معرفی میشده اند.جرم ستاره های گونه میرادر حد جرم خورشید بوده ولی اندازه آنها بسیاربزرگ است وهمین بزرگی موجب می شود که لایه های بیرونی آنها تحت تاثیر گرانشی بسیار کمی باشند.اغلب مواد این لایه ها با سرعت زیاد به صورت بادهای خورشیدی از سطح آنها فرار میکنند ومقدار جرم گریزان حتی به ده بتوان منفی هفت تا ده بتوان منفی شش برابر جرم خورشید در سال میرسد.با چنین کاهش جرمی این ستاره ها بعد از حدود یک میلیون سال این مرحله از عمر را ترک کرده و به کوتوله سفید تبدیل می شوند.خورشید خودمان نیزدر چند میلیارد سال آینده به یک ستاره از گونه میرا تبدیل خواهد شد.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

ستاره الحنا(ستاره گاما جوزا)

ستاره ای با قدر۹۳/۱ با فاصله ۱۰۵ سال نوری .این اسم احتمالاً به کلمه گردن شتر در زبان عربی بر می‌گردد (شتر نام یکصورت قدیمی دراین منطقه از آسمان بوده است). ستاره‌ای دوتایی طیفی بوده که دوره تناوب آنها 6/12 سال است. در سال 1991 سیارک Myrrha 381 از مقابل آن گذشت. با این عبور نه تنها قطر سیارک به اندازه 140 کیلومتر محاسبه شد بلکه مشخص گردید که همدم آن ستاره ای از رشته‌ اصلی و از رده طیفی G با درخشندگی200 برابر کمتر از ستاره‌ اصلی است. قطر این ستاره 7/5 برابر قطر خورشید، دمای سطحی آن 8900 درجه کلوین و درخشندگی 182 برابر خورشید است. جرم آن 8/2 برابر جرم خورشید وجرم ستاره همدم نیز در حد جرم خورشید است. فاصله متوسط دوستاره حدود 5/8 واحدنجومی بوده ومدار چرخشی دو ستاره کاملاً کشیده است.ستاره الحنا به زودی به ستاره‌ای غول‌ تبدیل خواهد شدکه در آن هیدروژن در لایه‌های بالایی هسته و هلیوم موجود در خود هسته شروع به سوختن خواهد کرد.

الجیبها(ستاره اتای جباری)

ستاره اتاجباری مجموع دو ستاره با قدرهای 34/3 و 87/4 وجدایی زاویه ای 7/1 ثانیه قوسی وتفکیک دومولفه مشکل است. ستاره پرنورتر در فاصله 6/9 سال نوری قرار دارد قطر آن 11 برابر خورشید قدر مطلق 88/3- دمای آن 21000 درجه و درخشندگی آن نیز در حدود 20000 برابرخورشید است. دمای ستاره دوم نیز در حدود 14000 درجه است.

السیون(Alcyone )

ستاره اتای ثوری پرنورترین ستاره خوشه پروین از رده طیفی B7IIIe و از گونه غول می‌باشد. فاصله آن 368 سال نوری، قطر آن ده برابر خورشید، قدر مطلق آن 43/2- دمای آن 10000 درجه و درخشندگی آن 1200 برابر خورشید است. این ستاره ستاره‌ای پوسته‌ای به حساب می‌آید و دارای خطوط نشری قوی هیدروژن می‌باشد. ستاره‌های پوسته‌ای بسیار سریع می‌چرخند و این چرحش منجر به از دست دادن جرم لایه‌های بیرونی به صورت پوسته می‌شود. این ستاره یک همدم کوچک در فاصله چند واحد نجومی دارد.

الیوت(Alioth)

ستاره اپسیلون دب اکبر، قدر 75/1 از رده طیفی A0p( حرف P نشان دهنده ویژه بودن آن است) قدر آن 75/1 ، قطر آن6/4 برابر خورشید، دمای آن 9000 درجه و درخشندگی آن 127 برابر خورشید ودر فاصله 81 سال نوری قرار دارد.دوره تغییرات نوری این ستاره 1/5 روزه است ودر صد عناصر طیفی آن نیز به دلیل تغییرات میدان مغناطیسی باهمین دوره زمانی تغییر می کند. این ستاره از رده متغییرهای آلفا سگان شکاری است میدان مغناطیسی آن گرچه از تمام هم رده های خود کمتر است 100 برابر اززمین قوی‌تر است. شدت این میدان از شدت متوسط میدان مغناطیسی آلفا سگان شکاری 15 بار ضعیفتر است.
این ستاره از رده ستاره های مغناطیسی است که بعضی از عناصر شیمیایی آنها، از حد معمول خیلی کمتر و یا خیلی بیشتر است. دلیل این است که بعضی از عناصر به دلیل گرانش به سمت لایه های داخلی ستاره غوطه‌ور می شوند و در صد آنها در طیف کم می‌شود و بعضی از عناصر نیز به دلیل فشار تابشی به سمت لایه های بیرونی ستاره می‌آیند ودر صد آنها درطیف بیشتری می‌شود. دراین ستاره ها با چرخش ستاره نیز درصد عناصر تغییر می‌کند. درصد کرومیوم دراین ستاره زیاداست.

الدرامین
ستاره آلفای قیفاووس، پرنورترین ستاره در این صورت فلکی قدر آن 43/2، رده طیفی A7V درخشندگی 21 برابر خورشید دمای سطحی 7600 درجه، و هر نصف روز زمینی یک دور حول خودش می چرخد. نقطه شمال سماوی در چرخه 25800 ساله خود در حدود 5500 سال دیگر از فاصله 3 درجه‌ای این ستاره خواهد گذشت و درآن زمان مردم از آن برای جهت یابی ا ستفاده خواهند نمود. اسم این ستاره احتمالاً مخفف al- dhiran al yamin به معنای بازوی راست می باشد.