کهکشانی که به صورت صفحه ای نسبتا" تخت ازتعدادبسیار زیادی ستاره ومقادیری توده گاز وغبار بوده ودارای ساختمانی کم وبیش شبیه مارپیچ است.بیشتر کهکشانهای مارپیچی توده ای مرکزی وکروی از ستارگان پیر با نام هاله دارند .ساختمان مارپیچی یا ناشی از حرکت توده های چگالی در میان ستارگان وگاز وغبار صفحه ی کهکشان باشد ویا ناشی از حرکت تفاضلی چرخشی Differential rotation)) در میان نواحی ابرهای تولید کننده ستاره ای باشد.کهکشانهای مارپیچی ممکن است یا بصورت بازوهای (مثلا"2 تا 4 عدد بازو)به شکل مارپیچی آشکار باشند ویا نشانه هایی از مارپیچی بودن به همراه داشته باشند.بیشتر کهکشانهای مارپیچی دارای حداقل میله ای کوچک در میان توده کروی شکل مرکزی ((bulge هستند که در صفحه اصلی کهکشان قرار دارد.در رده بندی کهکشانی هابل کهکشانهای مارپیچی به چندین زیر رده تقسیم شده اند.بیشتر این کهکشانها دارای توده های بزرگ گازی و نواحی فعال در تولید ستاره های جدید هستند.

محدوده جرم کهکشانهای مارپیچی بین یک میلیارد تا هزار میلیارد برابر جرم خورشید است.قدر مطلق آنها در نور آبی نیز بین 16- تا 23- می باشد.قطر کهکشانهای مارپیچی نیز بین 15000 تا 320۰00 سال نوری متفاوت است.علت درخشندگی وآشکار بودن بازوها این است که آنها محل تولدستاره های جدید داغ وآبی هستند واگر در طول موجهای ماوراءبنفش از آنها عکسبرداری شود بازوها بسیار درخشنده مشاهده خواهند شد.در عوض هسته این کهکشانها قرمز دیده می شود که خود ناشی از وجود ستاره های پیر در نواحی مرکزی می باشد.

کهکشان M100 در خوشه کهکشانی سنبله یکی از زیباترین کهکشانهای مارپیچی می باشد کهکشان راه شیری نیز یک کهکشان مارپیچی است

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

رده اي از كهكشانها كه شدت طيف در ناحيه آبي يا ماورابنفش نزديك آنها از حالت عادي بيشتر است.اين كهكشانها توسط ستاره شناسي به نام ماركاريان از رصدخانه بويوراخان بكمك تلسكوپ شناسايي شده اند.فهرستي كه او در سال 1970 منتشر كرد شامل حدود 1500 جسم بود كه درحال حاضر آشكار شده كه ده درصد آنها از نوع سيفرت 2 درصد كوازار و2درصد هم ستاره هستند.دسته بزرگي از اين كهكشانها داراي فعاليت قوي در توليد ستاره اي هستند مانند كهكشانهاي كوتوله اي كه همچنان به توليد ستاره مي پردازند وساير كهكشانهاي توليد كننده ستاره.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

کهکشان کوتوله با شماره PGC 29194 کهکشانی کروی کوتوله (قطر 5/1 دقیقه قوسی) با درخشندگی سطحی کم می باشد (قدر ظاهری 6/14) که در صورت فلکی پمپ هوا در فاصله 75/3 میلیون سال نوری قراردارد و یکی از اعضا گروه محلی کهکشانها می باشد. این کهکشان در سال 1997 کشف شده و مانند بقیه کهکشانها هم رده مملو از جمعیتهای ستاره‌ای پیر است. یک ابر هیدروژن اتمی در مرکز این کهکشان وجوددارد که جرم آن 800000 برابر جرم خورشید است. معلوم نیست چرا این کهکشان با وجود این همه ابر غنی هیدروژنی از ستارگان جوان‌تهی است.

کهکشانی که کوچکتر با تعداد ستاره های کمتر وبطور ذاتی ضعیف تر از کهکشانهای مارپیچی و بیضوی می باشد.در یک تعریف عمومی کهکشانهایی که قدر مطلق دیدگانی آنها کمتر(ضعیف تر) از 18- باشد.با این تعریف ابرهای ماژلانی کوتوله نمی باشند ولی بقیه کهکشانهای خوشه محلی که مارپیچی نیستند کوتوله به حساب می آیند.کهکشانهای کوتوله بیشتر شبه کروی و یا نامنظم هستند ومعمولا" بصورت چندتایی اطراف کهکشانهای بزرگتر دیده می شوند.این کهکشانها در شکل گیری ابتدایی کیهان نقش مهمی داشته اند.کهکشانهای کوتوله درخشندگی بسیار بالایی در حدود 1000 برابر تا 10 میلیون برابر درخشندگی خورشید را دارند.

تعداد کهکشانها کوتوله عالم ۷ هزار میلیارد تخمین زده شده است.دست کم 22 تا از این کهکشانهای کوتوله به دور کهکشان راه شیری می­گردند.

در سال 2008 دانشمندان با بررسی 18تای آنها با استفاده از تلسکوپ کک در هاوایی و ماژلان در چین و با هدف اندازه­گیری جرم کهکشانهای کوتوله، داده­های بسیاری را بدست آوردند.آنها با تحلیل نور ستاره­ها در هر کهکشان توانستند سرعت ستاره­ها را تخمین بزنند، سرانجام یا استفاده از این سرعتها جرم هر یک را بدست آوردند.محققان انتظار داشتند که جرم هر کهکشان متفاوت باشد.آنها تصور می­کردند که کهکشانهای پرنورتر جرم بیشتر و کهکشانهای کم­تورتر جرم کمتری دارند ولی در کمال تعجب کهکشانهای کوتوله جرم یکسانی به اندازه 10 میلیون برایر جرم خورشید داشتند.ظاهرا" این مقدار جرم کمترین مقدار جرم لازم برای شکل گیری کهکشانها می باشد.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

یک کهکشان با آهنگ تولید ستاره ای زیاددر صورت فلکی جنوبی سنگتراش.این کهکشان در فاصله 500 سال نوری قرار داردوبدلیل عبور از نزدیکی یک کهکشان کوتوله شکل اصلی آن تغییر کرده وبه شکل یک حلقه در آمده است.این عبور موجب تحریک آن وتولید ستاره های بیشتر شده است.قطر حلقه 150000 سال نوری است وجریانهایی دودی شکل از غبار وگاز از سمت مرکز به سمت کناره های حلقه جریان دارد.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

یک کهکشان سیفرت در صورت فلکی جنوبی اسکنه که بهمراه کهکشانهای NGC 1595 ,NGC 1598 تشکیل یک گروه کوچک کهکشانی با نام گروه کارافه می دهند.قوسی از مواد بین این کهکشان وکهکشان NGC 1595 وجود دارد که نتیجه بر همکنش دوکهکشان می باشد.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

یک کهکشان با تابش قوی امواج رادیویی در فاصله ده میلیون سال نوری .در طول موج دیدگانی به صورت کهکشانی عادی از نوع بیضوی که خطی از گاز وغبار تیره کننده آنرا نصف کرده دیده می شود.عکس های طولانی مدت گستره آنرا در حدود یک درجه نشان می دهند در حالیکه در طول موجهای رادیویی گستره آن بیشتر است.ظاهرا" این کهکشان از برخورد دو کهکشان بیضوی بزرگ ویک کهکشان مارپیچی غباری کوچک که در طول موج مادون قرمز قابل مشاهده است تشکیل شده است.این کهکشان دارای تابش قوی اشعه ایکس ودر طول موجهای دیدگانی هم می باشد.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

کهکشانهایی پر انرژی که انرژی برونداد آنها نه از اجزای عادی تشکیل دهنده کهکشان مانند ستارگان، غبار یا گازهای بین ستاره ای باشد بلکه بصورت طیفی الکترومغناطیسی از قبیل مادون قرمز، امواج رادیویی، ماوراء بنفش اشعه ایکس یا گاما باشد. از آنجائیکه منبع انرژی این کهکشانها هسته آنها می باشد معمولا آنها را AGN( مخفف Active Galactic Nuclei ) می نامند. تصور بر این است که انرژی این کهکشانها ناشی از ریختن مواد به درون سیاهچاله هایی ابر جرم شکل گیری قرص برافزایشی است. ظاهرا بعد از اینکه سیاهچاله همه مواد اطراف خود را جذب کرد نهایتا بصورت هسته یک کهکشان عادی در می آید. هسته کهکشان راه شیری نیز چنین چیزی را تاکید می کند. کهکشانهای سیفرت، کوازارها ، بلیزرها و اشیاء BL lacterae و کهکشانهای رادیویی از گونه کهکشانهای فعال هستند. انرژی برونداد سه گروه اول بصورت اشعه X و گاما و برونداد کهکشانهای رادیویی نیز بصورت امواج رادیویی قوی می باشد

ظاهرا انرژی این کهکشانها ناشی از حرکت ذرات بارداری است که با سرعتهای زیاد در میدانهای مغناطیسی حرکت می کنند. چیزی که با نام تابش سنکروترون شناخته می شوند. انرژی کهکشانهای عادی ناشی از ستاره ها می باشد.

کهکشانی باقرص نامنظم بوده وهمسایه کهکشان M81 است.درنتیجه برخورد با این کهکشان خطوط غبار وتوده هایی که محل شکل گیری ستاره ای هستند در آن بسیار قابل توجه می باشد.در طول موج مادون قرمز روشنترین کهکشان آسمان می باشد وتابش آن در مادون قرمز از تابش در نور مریی بسیار بیشتر است.بیش از صد خوشه کروی در آن شناسایی شده اند.این کهکشان بهمراه کهکشان M82 توسط یوهان بود در سال 1774 کشف شد.


--------------------------------------------------------------------------------


خبری درباره این کهکشان در سایت ستاره شناسی اراک در تاریخ 88.3.12

کهکشان نامنظمی در نزدیکی ماست که در فاصله 12 میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. علی رغم اینکه این کهکشان از راه شیری کوچکتر است اما نواحی مرکزی آن تا شعاع چند صد سال نوری خواستگاه انفجارهای عظیم ستاره ای است. شمار ستارگانی که دراین ناحیه عظیم ستاره سازی متولد می شوند از تعداد تولد های ستاره ای در سراسر کهکشان ما نیز بیشتر است. در تصاویری که در ناحیه نور مرئی و و مادون قرمز از آن تهیه شده است چنین به نظر میرسد که کهکشان در حال منفجر شدن و از هم گسیخته شدن است این امر که به سبب انفجارهای پی در پی ستاره های پر جرم درون آن به وجود آمده است سبب شده که M82 را "کهکشان انفجاری" نیز بنامند. اگرچه هنوز بقایای انفجار قبلی در تصاویر رادیویی این کهکشان دیده می شود و انفجار تازه صورت گرفته نیز به مراحل پایانی فعالیت خود رسیده است اما حدود ربع قرن است که اختر شناسان این کهکشان را زیر نظر داشته اند تا بتوانند یک انفجار ابر نواختریدر حال فعالیت را بررسی کنند اما موفق نشدند. در حقیقت چیزی که مایه تعجب است این است که چرا این کهکشان در سال های اخیر خاموش بوده است.

آخرین انفجار ابر نواختری این کهکشان که در پنج سال اخیر رخ داد به دلیل قرا گرفتن در ابرهایی از گاز و غبار قابل مشاهده نبود و تنها در گستره امواج رادیویی شناسایی شد در حالی که اختر شناسان معتقدند در صورتی که مانعی وجود نداشت این سوپرنوا حتی با یک تلسکوپ آماتوری متوسط هم دیده می شد.

در روز نهم آوریل 2009 دکتر Andreasاز موسسه نجوم رادیویی ماکس پلانک پس از بررسی داده های دریافتی توسط آرایه های بسیار بزرگ تلسکوپی (VLA) واقع در رصد خانه نجوم رادیویی در نیو مکزیکو، که روز قبل دریافت شده بود متوجه مسئله ای غیر عادی شد. او در این مورد می گوید: "من اطلاعات طبقه بندی شده مربوط به ماه های می و مارس سال گذشته را نیز بررسی کردم و نتیجه مشابه بود: درخشش سراسری کهکشان" واین در حالی بود که مشاهدات قبل از سال 2008 هیچ تششع رادیویی و یا پرتو ایکسی را در ناحیه این ابرنواختر نشان نمی داد.

به عبارت دیگر این سوپر نوا نه تنها از دید تلسکوپ های اپتیکی که پیوسته در حال بررسی کهکشان بوده اند مخفی مانده بلکه در تصاویر فرابنفش و پرتو ایکس نیز هیچ اثری از خود به جا نگذاشته است. این انفجار در ناحیه نزدیک به مرکز کهکشان و در محیطی متراکم و پوشیده از گازها و مواد میان ستاره ای رخ داده است.

بنابراین اختر شناسان سرنخ هایی از راز سکوت طولانی M82 را یافته اند. در حقیقت این کهکشان نه تنها خاموش نبوده بلکه احتمالا انفجارهای زیادی در آن رخ داده است.این انفجار ها چیزی شبیه به انفجار های زیر زمینی هستند چرا که تشعشعات نوری در زیر انبوهی از ابرهای گاز و غبار مخفی می مانند و تنها امواج رادیویی از این محیط متراکم به بیرون نفوذ پیدا می کنند. پروفسور Heino Falcke از دانشگاه ردبود در این باره می گوید: "استفاده از تلسکوپ های رادیویی برای مشاهده این انفجارهای مهیب کیهانی ما را در کشف سوی دیگر پنهان جهان به هدف نزدیکتر می کند."

امواج رادیویی تنها از مرکز سوپرنوا، یعنی جایی که هسته ستاره دچار رمبش شده و یک سیاه چاله و یا ستاره نوترونی ایجاد کرده، ساطع میشوند. این امواج با ایجاد موج شوک حاصل از انفجار درون مواد متراکمی که ستاره را در بر گرفته است (لایه ای از مواد ستاره که پیش از انفجارستاره به خارج پیشروی کرده است) منتشر می شود.

بنا بر داده های به دست آمده توسط ده تلسکوپ (VLBA) آرایه تلسکوپی با خط مبنای بسیار بلند، (VLA) آرایه بسیار بزرگ تلسکوپی، تلسکوپ Green Bankدر ایالات متحده و تلسکوپ 100 متری افلسبرگ Effelsberg در آلمان و با استفاده از تکنیک "تداخل سنجی با خط مبنای بسیار بلند VLBI-" تیم تحقیقاتی موفق شد تصویر ساختار حلقه مانند این انفجار که با سرعت 40 میلیون کیلومتر در ساعت (با 4% سرعت نور) در حال انبساط است را تهیه کند. با استفاده از محاسبات و برگشت به عقب می توان زمان انفجار را تخمین زد و در حال حاضر یافته ها نشان می دهد که انفجار در اواخر ژانویه و یا اوایل فوریه 2008 رخ داده است.

تنها سه ماه پس از انفجار حلقه ایجاد شده توسط آن تا 650برابر مدار گردش زمین به دور خورشید، گسترش یافته است. نگاه تیز بین تلسکوپ های VLBI در تشخیص این سوپر نوا همچون دیدن یک سکه 1 یورویی از فاصله 13 هزار کیلومتری است. براساس تصاویری که توسط VLBI به دست آمده این سوپر نوا شکلی نا متقارن دارد که نشان میدهد یا انفجار به گونه ای نامتقارن و ناهماهنگ رخ داده و یا اینکه توزیع پذیری مواد پیرامونی ستاره یکنواخت نیست.

پروفسور Karl Mentenمی گوید: "با استفاده از نگاه تیز بین VLBIما میتوانیم انبساط این سوپرنوا را تا محیط متراکم بین ستاره ای M82 دنبال کنیم و به این ترتیب اطلاعات بیشتری در مورد آن و انفجار صورت گرفته کسب کنیم."

کشف هایی همچون این سوپر نوا در آینده و با در اختیار داشتن نسل بعدی رادیو تلسکوپ ها، همچون آرایه تلسکوپی فرکانس پایین (LOFAR) که هم اکنون در اروپا در دست ساخت قراردارد، آرایه تلسکوپی آلن(ATA) در ایالات متحده و آرایه کیلومتر مربع (SKA) امری عادی خواهد بود و این تجهیزات امکان کاوش پیوسته بخش وسیعی از آسمان را برای ما فراهم می آورد.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی
   

کهکشان سیفرت نوعی کهکشان فعال است.این کهکشانها در اصل نوعی کهکشان مارپیچی هستند که هسته ای بسیار درخشان دارند.حدود دو درصد از کهکشانهای مارپیچی سیفرت هستند.ویژگی بارز این کهکشانها خطوط نشری ای است که ناشی از گازهای یونیده هستند. در برخی از آنها خطوط نشری براثر حرکات تصادفی و فعل وانفعالات پر انرژی تا سرعتهای 10000 کیلومتر در ثانیه پهن شدگی دارد.درون این کهکشانها گاز بسیار داغی وجود دارد که در تلاطم شدید است.روشنایی کهکشان راه شیری (که یک کهکشان سیفرت نیست )25 میلیارد برابر خورشید است در حالیکه روشنایی یک کهکشان سیفرت (فقط هسته آن ونه ستار های بقیه ی کهکشان)از یک دهم تا ده برابر کهکشان راه شیری است.روشنایی هسته یک کهکشان سیفرت می تواند در مقیاس زمانی یک ماه تغییراتی داشته باشد واین نشاندهنده این است که اندازه آنها باید کوچک باشد.کهکشان M77 یکی از نمونه های خوب این نوع کهکشانها می باشد.

این رده از کهکشانها در سال ۱۹۴۳ توسط کارل کینان سیفرت معرفی شده اند.

فایل‌های پیوست

تصاویر بندانگشتی